De Herestraat in Groningen is de belangrijkste winkelstraat van de stad. De straat loopt van de zuidkant van de Grote Markt naar de Diepenring. De straat bestaat zeker al sinds de 2e eeuw. De Herestraat ligt op een uitloper van de Hondsrug die verder doorloopt in de Oude Boteringestraat. De naam komt van Heirweg, de weg waarlangs het leger is getrokken, de schrijfwijzen Heerestraat en Herestraat komen nog steeds naast elkaar voor [1].

Oorspronkelijk wordt de straat afgesloten door de Herepoort. De oudste Herepoort zou al in 1010 gebouwd zijn, en zou dan ouder zijn dan de stad zelf (de eerste schriftelijke vermelding van Groningen dateert uit 1040). De locatie van de eerste poort is in 1995 weergegeven in de straat.

De laatste Herepoort, oorspronkelijk gebouwd in 1621, staat tegenwoordig in de tuin van het Rijksmuseum Amsterdam. Sommige Stadjers willen dat de poort weer naar hun stad komt.
Tot in de jaren zestig van de 20e eeuw rijden Trolleys door de straat. Vrij snel na het verdwijnen van de Trolley uit Groningen wordt de straat het eerste voetgangersgebied in de stad. Tussen 1962 en 1996 loopt de straat uit op de trappen van het Nieuwe Stadhuis. Sinds de sloop daarvan loopt de straat door in de Waagstraat.

De Heerestraat is een van de straten in de Nederlandse versie van Monopoly. Omdat er ook een kanskaart van de Heerestraat (ga verder naar de Heerestraat) is, is het een aantrekkelijke straat om in bezit te hebben. De oude naam van Broadway (Manhattan) was ook Heerestraat [2].

Foto boven: Groningen - De Herestraat gezien vanaf het Zuiderdiep, 1961. In het midden,
met de vlaggen aan de gevel, het destijds befaamde hotel Frigge. Uiterst rechts C&A.

Roel van der Woude werkt als 14-jarige van 1958 tot 1960 in Frigge als leerling kelner, 'met veel plezier', zoals hij schreef. Over de foto zegt hij: "De Deense, Belgische en Franse vlag hangen voor de ramen van de Japanse zaal, het restaurant. Vanuit die zaal loopt er over de breedte van de zaal een trap naar de bar 't Hemeltje, die boven de bioscoop Luxor gesitueerd is geweest".

De Amerikaanse en de Engelse vlag hangen dus aan het balkon van de bar. De ramen daarboven zijn van de Deense zaal, die omgetoverd kan worden tot een zespersoons kamer door drie kastdeuren te openen waarachter tweepersoons uitklapbedden hebben gestaan.
De erker boven de ingang is een van de ramen van de eigenaar van het hotel en bioscoop, de familie Ploeger, die ook nog een bank aan de Vismarkt bezit.
De Hema zit op de foto naast het hoekpand van de Carolieweg. De vlaggemasten verderop in de straat staan op het dak van Hotel Willems. Als ik naar de kleding en het geheel van de foto kijk, dan gok ik omstreeks 1960.
Joop Amman jr kent Frigge ook nog goed. Hij schrijft: "Beneden heb je de Wintertuin (dancing), waar vele orkesten gespeeld hebben. O.a. John Kristel, Groninger Arnold Brinkman, Ad de Heer en Joop Amman (mijn vader). Boven heb je een bar, waar een violist en een pianist spelen. In verband met de vele trappen, wordt deze bar in de volksmond het Hemeltje genoemd. Ook bekende artisten treden bij Frigge op. O.a. Lou Bandy, Max van Praag en Corry Brokken."

Foto: Joop Amman (geheel links, met viool) met zijn orkest in de Wintertuin van Frigge, april 1949.
De opname is van Hooghuis Fotodienst, Oude Ebbingestraat 80 te Groningen.

Foto boven: een rijdende trolleybus.

Foto boven: Deze foto is op dezelfde locatie gemaakt als die ervóór. Ook hier is een trolleybus zichtbaar. De datering ligt tussen 1946 en 1957. Op de hoek van de Carolieweg nog het toenmalige café-restaurant 'Centrum'. Paulien Bousema schrijft over café-restaurant Centrum: "Het pand is vroeger, in 1732 bewoond geweest door een ver familielid van mij, Hame (Jacobs) Bellinga, gehuwd met Geertruida van Coevorden. Hame is, wat wij nu noemen, binnenhuisarchitect (decorateur) voor de beter gegoeden in Groningen. Het huis wordt ook wel genoemd 'de Wijsen'. Waarom weet ik ook niet. Het pand, links van nu de Hema, is ook van hem. Perry Sport heeft ook nog in dat pand gezeten."

Datering van de foto bovenaan de pagina
Zoals eerder al gezegd, is het aanvankelijk niet precies duidelijk van wanneer de foto nu eigenlijk is. Aanknopingspunten zjn er wel, maar ik zit niet meteen op het goede spoor. Uiteindelijk leidt de 'gouden tip' tot de conclusie dat de foto gemaakt moet zijn in 1961. Onderstaand de oorspronkelijke beschrijving:
"Een aanwijzing is de bioscoop (rechts met trapje), waar blijkens de aankondiging op de gevel de film "Alle hens aan dek" draait. In dit formaat is dat overigens niet leesbaar. De enige film met die titel die ik op het net heb kunnen vinden is een (geflopte) Nederlandse film, waarvan de officiële naam anders luidt, namelijk "Professor Columbus". Die film wordt uitgebracht op 31 december 1969.

De foto zou dus van januari 1970 moeten zijn. Maar de Herestraat is dan toch al voetgangersgebied? Het boekje "Groningen in klein bestek" van Bill Venema vermeldt 1969 als jaar waarin dit gerealiseerd wordt. Of is de "verbouwing" van de straat nog in gang als de foto wordt genomen? Een andere aanwijzing is de bovenleiding van de trolleybus die duidelijk te zien is. Maar wanneer verdwijnt de trolleybus uit het stadsbeeld? Het al genoemde hotel Frigge helpt me ook niet verder, want dat sluit voor zo ver ik weet pas veel later zijn deuren.
Zo zijn er nog wel een paar leuke details. De Amerikaanse vlag aan het pand boven de bioscoop. Het pand op de hoek met de Carolieweg, waar tegenwoordig de Hema gevestigd is. En al die masten op het dak van een van de panden verderop in de straat. Als je er iets over kunt zeggen, stuur dan even een mailtje!

Een tip zet mij op het spoor van de Amerikaanse speelfilm "All hands on deck" met in de hoofdrollen de zanger Pat Boone, Buddy Hackett en Barbara Eden. Die laatste kennen sommigen van jullie misschien nog als charmante geest-uit-de-fles in de tv-serie "I dream of Jeannie" met Larry Hagman.
Die film, en naar we mogen aannemen dus ook de foto, dateert van 1961. Zo vallen een aantal puzzelstukjes op hun plaats, en blijkt bovendien dat Roel van der Woude er niet ver naast zit met zijn schatting (zie boven). Het Luxortheater is overigens in 1967 gesloten. Lennart Bolks meldt dat de laatste trolleybus rijdt op 9 november 1965. Op die dag, drie dagen eerder dan gepland, wordt met een kraan een gedeelte van de bovenleiding weggehaald en anno 2008 verschijnen er berichten in het nieuws dat de trolley mogelijk weer terugkomt in het stadsbeeld.

Referenties/bronnen:
1 Zie http://www.rtvnoord.nl/groningeninbeeld/index.asp?actie=foto&id=818&pid=5&gid=7 en meer dan honderd "hits" op Google
2 Ellis, Edward Robb, The Epic of New York City. Old Town Books, 1966, p. 26

Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten

voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen...

geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres.

Hoogeveen, 27 juli 2009
Verhaal: © Harm Hillinga